Όμορφη Πόλη

Φάβα Σαντορίνης
από το Λαθούρι ένα αρχαίο φυτό

η Π.Ο.Π. Φάβα Σαντορίνης

με ιστορία 5000 ετών

Στην πάνω εικόνα μια φωτογράφιση φάβας Σαντορίνης από το εξαιρετικό εστιατόριο Fistikies στο Καμάρι της Σαντορίνης.

φωτογραφία Λευτέρης Μιαούλης

Από την ενδιαφέρουσα σελίδα  http://kallistorwntas.blogspot.com/2011/10/blog-post_31.html  διαβάζουμε:
“Στην ίδια φυτολογική οικογένεια και συγκεκριμένα, στην υποοικογένεια Ψυχανθή, ανήκει και ένα άλλο φυτό στο οποίο μας παραπέμπει ο Γεννάδιος  στο λήμμα :Κλύμενον. Αυτό το φυτό, το ήξερα πολύ καλά, αφού είναι το φυτό που έχει κάνει  διάσημη την πατρίδα μου  τη Σαντορίνη! Είναι ο Λάθυρος Κλύμενον, φυτό από το οποίο βγαίνει η γνωστή φάβα Σαντορίνης Το γένος Λάθυρος έχει 120 είδη και ανήκει στην οικογένεια των Ελλοβοκάρπων που λέγονται στα λατινικά : Fabiaceae.  Faba = Φάβα, σημαίνει κουκί. Επειδή έφτιαχναν χυλό από κουκιά , ονομάστηκε φάβα και ο χυλός που φτιάχνουμε από άλλα όσπρια ( κουκιά,  μπιζέλια,  φάβα ,  λαθούρι).   Η φάβα Σαντορίνης είναι μοναδικό είδος! Φυτρώνει μόνο στο νησί αυτό από αρχαιοτάτων χρόνων! Το Λάθυρο Κλύμενο εμείς στη σημερινή Σαντορίνη τον λέμε : «Αρακά». Ίσως η ονομασία Αρακάς,  να έχει μείνει στη σαντορινιά ντοπιολαλιά από την εποχή του Θεόφραστου, ο οποίος ένα είδος Λάθυρου ,τον αγριοαρακά, τον ονόμαζε Αραχίδνα. Τον αρακά που λένε στα άλλα μέρη της Ελλάδας, εμείς στη Σαντορίνη τον λέμε: «μπιζέλι».

Πάντως οι σπόροι του Λάθυρου Κλύμενου (φάβα Σαντορίνης) μοιάζουν με μικρό αρακά.

Σπέρναμε κι εμείς σε ένα χωράφι αρακά, για να τον τρώμε χλωρό όταν μέστωναν  τα «λουβιά» . Όταν αποξηραινόταν το φυτό το πηγαίναμε στο αλώνι και το αλωνίζαμε για να βγάλουμε τη φάβα από τα ξερά λουβιά. Η λέξη : λουβιά, είναι και αυτή αρχαία ελληνική, όπως πολλές λέξεις που χρησιμοποιούμε εμείς στη Σαντορίνη, χωρίς να ξέρουμε οι περισσότεροι ότι μιλάμε αρχαία ελληνικά!  Λουβιά στη Σαντορίνη είναι οι  λοβοί που περιέχουν τους σπόρους του φυτού. Οι λοβοί  παραμένουν ως λουβιά στη γλώσσα της πατρίδας μου.”

φωτογραφία Λευτέρης Μιαούλης

Στην εικόνα, αγρότης αλωνίζει την συγκομιδή φάβας στην Φοινικιά της Οίας.

φωτογραφία Λευτέρης Μιαούλης

Προϊόν προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης είναι οριστικά η φάβα Σαντορίνης, μετά τη δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις 9 Οκτωβρίου, του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 901/2010 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τον οποίο καταχωρείται στο μητρώο για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ονομασία «Φάβα Σαντορίνης – Fava Santorinis» ως ΠΟΠ.

Η δημοσίευση προέκυψε μετά από αίτηση που υπέβαλε η Ελλάδα για την καταχώριση της ονομασίας «Φάβα Σαντορίνης» (Fava Santorinis) δημοσιεύθηκε στο φύλο C 34/3, της 11ης Φεβρουαρίου 2010, της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεδομένου ότι δεν κοινοποιήθηκε έκτοτε στην Επιτροπή καμία δήλωση ένστασης, βάσει του άρθρου 7 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 510/2006, η εν λόγω ονομασία έπρεπε συνεπώς να καταχωρηθεί.

Ο σχετικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 901/2010 φέρει την υπογραφή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής José Manuel Barroso, είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.

Έτσι, πλέον με το όνομα «Φάβα Σαντορίνης» (Fava Santorinis), σύμφωνα με την δημοσιευμένη στην αίτηση περιγραφή του προϊόντος, θα ονομάζονται αποξηραμένες, αποφλοιωμένες και θρυμματισμένες κοτυληδόνες του φυτού Lathyrus clymenum L. (αρακάς) της οικογένειας των ψυχανθών (οικ. Fabaceae), χρώματος υποκίτρινου, σχήματος πεπλατυσμένου δισκοειδούς με διάμετρο περίπου 2 mm και μέγιστη υγρασία 13 %, που παράγεται στην γεωγραφική περιοχή η οποία περιλαμβάνει τα νησιά Θήρα, Θηρασία, Παλαιά και Νέα Καμένη, Άσπρο (Ασπρονήσι), Χριστιανή και Ασκανιά του νομού Κυκλάδων, της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Κοινά χαρακτηριστικά των νησιών αυτών είναι το ηφαιστειογενές έδαφος και το πολύ ιδιαίτερο μικροκλίμα τους.

Συγκεκριμένα, το κλίμα της περιοχής χαρακτηρίζεται ως ξηροθερμικό, με υψηλή ηλιοφάνεια, ισχυρούς βόρειους ανέμους (μελτέμια) και σχετική υγρασία με μέση ετήσια τιμή 71.

Η σύστασή της χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών και αυξημένη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά της την καθιστούν πολύ βραστερή (απαιτείται μικρότερος χρόνος μαγειρέματος) και τελικά προσδίδουν στη μαγειρεμένη Φάβα Σαντορίνης και σε άλλα πιάτα στα οποία χρησιμοποιείται, μοναδικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, όπως αφρώδη υφή και υπόγλυκη γεύση.

Πηγή και περισσότερες πληροφορίες: http://www.agronews.gr/ekmetaleuseis/dendrokipeutika/arthro/61040/